PARAMARIBO – Als Suriname niet een groot internationaal accountantsbureau bij de overeenkomsten met goudbedrijven Newmont en Iamgold betrekt, bestaat het risico dat de winsten naar het buitenland worden overgemaakt. Dat is de vrees van fiscaal jurist Robby Makka, onderzoeker marktdeelnemerschap bij internationale bedrijven.
Suriname koopt 30 respectievelijk 25 procent van de aandelen in de deals met Iamgold en Newmont, waarbij het de vraag is of het land zo voldoende invloed kan uitoefenen in de bedrijven. “Die verhouding is op zich niet vreemd”, zegt Makka. Suriname komt in met kapitaal en grond, en de Amerikanen stellen daar vooral veel kennis tegenover. “Maar stel dat de raad van commissarissen vier leden heeft, dan levert Suriname er één. Je zult rekening moeten houden met consensusbesluiten”.
Makka vraagt zich af of Suriname genoeg tegenwicht kan bieden aan de deskundigen van de Amerikanen. “Suriname zou 24 uur per dag een super deskundige paraat moeten hebben staan om controle uit te oefenen, anders word je overtroefd.”
Volgens de fiscaal jurist is er een aanzienlijk risico dat de bedrijven winsten wegsluizen naar het buitenland. Makka roept in herinnering dat in het verleden bauxietbedrijven hetzelfde hebben gedaan. “Je zult moeten ‘vechten’ met die Amerikanen om te voorkomen dat het weer gebeurt”, waarschuwt Makka.
Hij legt uit dat moeder- en dochterbedrijf bijvoorbeeld onderling een goudprijs kunnen afspreken die onder de internationale prijs ligt. Of het moederbedrijf brengt kosten in rekening bij het dochterbedrijf. “Het bedrijf moet die transacties niet intern vaststellen”, adviseert Makka. “Anders krijg je een situatie zoals bij het ministerie van Openbare Werken, dat opdrachten gunt aan bedrijven waarmee ze bekend zijn.”
Door objectief toezicht kan dit voorkomen worden, denkt Makka. “Suriname zou in ieder geval een groot internationaal accountantskantoor, zoals KMPG, bij deze deal moeten betrekken. De rekenkamer van de Caricom zou toezicht moeten uitoefenen. Ook kan steun van de Wereldbank, het IMF of de Economische Commissie van Latijns-Amerika en de Cariben (Eclac) worden gevraagd.”
Makka ziet een aantal mazen in het net. Hij geeft een voorbeeld: “In de deal met Iamgold zijn de fiscale maatregelen ouderwets geformuleerd, erg in het belang van de investeerders. Het begrip ‘jaarwinst’ is rekbaar.” In de overeenkomst staan veel belastingvrijstellingen en -ontheffingen. “Als je omzet 100 dollar is, en je trekt 99 dollar af aan kosten, maak je uiteindelijk 1 dollar over”, schetst Makka het doemscenario.
Hij denkt dat de regering geen adequaat kader heeft om de bedrijven te controleren. “Ik kan niet zeggen dat de regering en de Belastingdienst weten waar ze mee bezig zijn”, zegt Makka. “Zonder anti-corruptiewet kan een inspecteur snel rijk worden”. Hij geeft een lange lijst van randvoorwaarden die ontbreken: de anti-corruptiewet, de comptabiliteitswet, de investeringswet, een hervorming van de inkomstenbelasting, hervorming en versterking van de Rekenkamer, de Belasting accountantsdienst en de Centrale Landsaccountantsdienst, en een mineraleninstituut. “Dat had je allemaal eerst moeten invoeren, alvorens deze deals te sluiten.”
2019 © Robby Makka. ALL Rights Reserved.
